ژل رویال

تعریف ژل رویال

ژل رویال یا شاه‌انگبین[1] ماده‌ای ژلاتینی و مغذی است که توسط زنبورهای عسل کارگر یا پرستار تولید می‌شود و به‌عنوان غذای اصلی ملکه زنبور عسل و لاروهای در حال رشد در روزهای اولیه زندگی استفاده می‌شود. این ماده دارای رنگ سفید مایل به زرد و طعمی ترش و شیرین است.[2]

نحوه تولید ژل رویال

تولید طبیعی

ژل رویال توسط غدد هیپوفارنژیال و فکی در سر زنبورهای کارگر یا پرستار جوان (5 تا 15 روزه) ترشح می‌شود. این ماده برای تغذیه ملکه در تمام طول عمر و لاروها در سه روز اول زندگی استفاده می‌شود. ژل رویال در سلول‌های مخصوص ملکه (سلول‌های ملکه) ذخیره می‌شود.[3]

حکم فقهی ژل رویال در فقه شیعه

ژل رویال از دو زاویه مورد بررسی قرار گرفته است؛ حکم ژل رویال به‌عنوان یکی از خوردنی‌ها؛ حکم ژل رویال به‌عنوان یک ماده درمانی؛

ژل رویال به‌عنوان یک خوراکی

پیرامون خوردن ژل رویال دو دیدگاه متفاوت وجود دارد:

الف- خوردن حشرات در نظرگاه اسلام - به جز موارد استثنا مثل ملخ - حرام است،[4] و با توجه به آنکه زنبور یکی از اقسام حشرات است، پس خوردن آن و همچنین هر آنچه که از او خارج می‌شود، نیز حرام است. این حکم دارای یک استثنا یعنی «عسل» است. پس با توجه به تفاوت ماهوی ژل رویال با عسل، خوردن آن جایز نیست.

ب- در قرآن کریم پیرامون زنبور و ماده‌ای که از او تولید می‌شود، حکم به جواز خوردن صادر شده و چنین آمده: «یَخْرُجُ مِنْ بُطُونِها شَرابٌ مُخْتَلِفٌ أَلْوانُهُ فیهِ شِفاءٌ لِلنَّاسِ»؛[5] «از شکم زنبورها نوشیدنى با رنگ‏هاى گوناگون بیرون می‌آید که در آن درمانى براى مردم است». بنابراین با توجه به تفاوت رنگ و ماهیت عسل با ژل رویال و همچنین عدم اشاره به نام عسل در این آیه، می‌توان نتیجه گرفت غیر از فضولات حیوانی، خوردن هر آنچه از زنبور تولید می‌شود، حلال است.

ژل رویال به‌عنوان یک ماده درمانی

گرچه طرفداران دیدگاه دوم افزون بر جایز بودن خوردن ژل رویال، خرید و فروش آن را نیز جایز می‌دانند، اما بر اساس دیدگاه نخست که خوردن ژل رویال را جایز نمی‌داند، خرید و فروش این ماده طبیعی با توجه به آنکه دارای منفعت عقلائی و بشر دوستانه است، جایز است.[6]

پانویس

[1]  https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%DA%AF%D8%A8%DB%8C%D9%86.

[2] . Emerson Dechechi Chamb, (Editor), Beekeeping and Bee Conservation - Advances in Research, ExLi4EvA, 2016, p42.

[3] . Emerson Dechechi Chamb, (Editor), Beekeeping and Bee Conservation - Advances in Research, ExLi4EvA, 2016, p42.

[4]. فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل‌بیت علیهم‌السلام، ج3، ص305.

[5]. نحل، 69.

[6]. فقه و حقوق (مجموعه آثار استاد مطهری)، ج‌20، ص407‌.

منابع

قرآن کریم.

Emerson Dechechi Chamb, (Editor), Beekeeping and Bee Conservation - Advances in Research, ExLi4EvA, 2016.

جمع نویسندگان، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل‌بیت علیهم‌السلام، قم، انتشارات مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت (علیهم السلام)، چاپ اول، 1382ش.

مطهری، مرتضی، مجموعه آثار استاد مرتضی مطهری، قم، ناشر صدرا، چاپ اول، بی‌تا.